Pengajian Pondok di Malaysia
Kemunculan
Sistem Pondok dan Perkembangannya
Sistem pengajian pondok di Tanah Melayu pula mulai
muncul pada pada permulaan abad ke 20, ada yang berpendapat bahawa ia wujud
sejak abad ke 19 lagi. Sistem ini dipercayai berasal dari Pattani, Selatan
Thailand. Ada juga pendapat mengatakan ia berasal dari Acheh Indonesia.
Di Tanah Melayu, Kelantan dipercayai di antara
negeri yang mula-mula mewujudkan sistem pondok. Pondok pertama yang didirikan
di Kelantan ialah pada tahun 1820 M oleh Tuan Guru Haji Abdul Samad bin
Abdullah (Tok Pulai Chondong) Selain dari pondok Pulai Chondong yang didirikan
di Kelantan sebelum 1910 ialah Pondok Tok Bachok pada tahun 1900, Pondok Haji
Abdul Malik Tumpat pada tahun 1907, Pondok Haji Yusuf Pulau Ubi, Geting Tumpat
tahun 1908, Pondok Kubang Pasu Kota Bharu pada 1900, Pondok Sungai Budor,
Pondok Kampung Banggol, Pondok Tuan Padang dan Pondok Tok Semian yang diasaskan
oleh Haji Wan Abdul Samad bin Mohd Salleh atau lebih dikenali dengan gelaran
Tuan Tabal.
Sistem ini mula berkembang pesat pada tahun 1909
sehingga Perang Dunia Kedua. Antara tahun 1910 hingga 1045 M boleh dikatakan
zaman keemasan dalam perkembangan pengajian pondok di Kelantan.Pondok pada
masa itu telah mencapai kemajuan yang gemilang dengan lahirnya
ulama’-ulama’ terkenal yang mengharumkan nama negari kelantan. Ada sesetengah
pondok pada masa itu mempunyai penuntut lebih dari seribu orang.
Hal ini tidak dapat disangkal, dalam konteks
masyarakat Melayu tradisi, pengajian pondok merupakan institusi pengajian agama
yang amat disanjung tinggi. Ibu bapa menaruh kepercayaan penuh kepada sistem
ini kerana pelajar lepasan pondok amat dihormati dan mereka adalah alim ulama’
yang akan membimbing masyarakat.
Pada sekitar tahun 1900, Pendidikan pondok telah
mendapat persaingan dari sekolah berbentuk sekular yang ditaja oleh British.
Sekolah sekular ini telah dibing di Kota Bharu pada tahun 1904. British telah
menggunakan berbagai cara untuk menarik minat rakyat ketika itu kepada sekolah
sekular. Antaranya dengan mengatakan sekolah berbentuk pondok itu adalah
primitif kerana mata pelajarannya tidak sama dengan sekolah Inggeris. Walau
bagaimanapun, usaha-usaha British tidak begitu berjaya. Masyarakat Islam ketika
itu lebih berminat kepada pengajian agama yang berbentuk pondok.
Antara pondok yang mendapat sambutan `dan mempunyai
murid yang ramai selepas tahun 1930 ialah Pondok Terusan Pasir Tumbuh yang ditubuhkan
pada tahun 1954, Pondok Bunut Payung, Pondok Lubuk Tapah, Pondok Sungai Durian
dan Pondok Kubang Bemban.
Walaupun pada tahun 1950 – 1970 an, sistem pondok
masih mendapat sambutan dari orang ramai, akan tetapi pada hakikatnya selepas
tahun 1945, ia merupakan zaman kemalapan dalam sistem pengajian pondok. Dengan
ini dapatlah dirumuskan bahawa selepas kedatangan Jepun, pengaruh pondok
telah mengalami kemerosotan sedikit demi sedikit.
Keadaan ini semakin berterusan hingga setelah
negara mencapai kemerdekaan. Terdapat juga pondok-pondok yang telah ditutup dan
ada juga yang telah menukar sistem pengajiannya kepada sistem sekolah.
Contohnya pada tahun 1958, Pondok Bunut Payung, Kota Bharu telah diubahsuai
menjadi Madrasah Islamiah dan Pondok Haji Mohd Noor Kampung But menjadi
Madrasah Saadah al-Qura pada tahun 1970.
Antara sebab utama yang membawa kemunduran institusi pondok ialah telah timbul perubahan-perubahan di dalam perkembangan pendidikan Islam di Kelantan. Ini kerana pada masa itu telah muncul sekolah-sekolah Agama (Arab) Majlis Agama Islam (MAIK), sekarang telah diambil alih oleh Yayasan Islam Kelantan (YIK) yang menggunakan bahasa Arab sebagai bahasa pengantar di bawah Kerajaan Negeri yang lebih teratur dan selesa daripada pondok.
Penubuhan sekolah-sekolah Agama ini telah mendapat
sokongan yang baik dari masyarakat. Ekoran daripada itu, pihak MAIK sentiasa
mempertingkatkan usaha dalam bidamg pendidikan dan kemuncaknya telah
tertubuhnya Yayasan Pngajian Tinggi Islam Kelantan (YPTIK) pada 1 oktober 1965
M.
Institusi ini telah melahirkan ramai cerdik pandai yang terkenal di rantau ini. Pada tahun 1981, Yayasan Pengajian Tinggi Islam Kelantan telah diserapkan ke dalam Universiti Malaya dan dikenali dengan Akademi Pengajian Islam.
Namun begitu, kemunculan sistem pendidikan moden
pada hari ini, bukanlah bererti ia akan menggugat sistem pengajian pondok
secara keseluruhannya. Apa yang jelas sistem pondok ini masih mendapat
tempat dalam masyarakat. Terdapat segelintir pendokongnya tetap mempertahankan
sistem ini sama ada dengan mengekalkan pondok-pondok yang masih ada ataupun
menubuhkan sistem pengajian ala pondok dengan menggabungkan dua sistem
pendidikan, iaitu sistem persekolahan dan sistem pengajian pondok.
Di antara faktor kemerosotan sistem pengajian pondok
ialah kerana perubahan politik negara ini, persaingan dengan sistem pendidikan
moden, perubahan sosio-budaya masyarakat dan faktor dari dalam pondok itu
sendiri, seperti tiada pengganti yang berwibawa selepas ketiadaan pengasasnya.
Walau bagaimanapun pusat pengajian pondok tetap utuh
sebagai sebuah institusi pendidikan Islam sehingga sekarang. Kini terdapat
beberapa buah pondok yang masih mampu mempertahankan identiti pengajian secara
tradisional sehingga sekarang, antaranya seperti Pondok Pasir Tumbuh Kota
Bharu, Pondok Sungai Durian Kuala Krai dan Pondok Lubuk Tapah Pasir Mas.
Perkembangan terakhir menunjukkan bahawa pusat
pengajian pondok telah memasuki satu era ke arah kebangkitan semula untuk
mengembalikan fungsinya sebagai sebauah institusi pendidikan yang berkesan.
Atas inisiatif Tuan-Tuan Guru dan pofesional, pada tahun 1995 satu badan khas,
iaitu Pusat Pembangunan Pondok Berhad (PPPB) telah ditubuhkan di kelantan
dengan tujuan untuk membantu membangunkan pondok-pondok yang bernaung
dibawahnya dari sudut pentadbiran pondok, infrastruktur dan guru-guru.
Sumber: http: //albakriah.wordpress.com/
No comments:
Post a Comment